Ksiądz Augustyn Szamarzewski 1832-1891 - Roman Dąbrowski

Wielkopolski system pracy organicznej, zapoczątkowany wkrótce po utracie niepodległości, a świadomie i konsekwentnie rozbudowujący się w zaborze pruskim w ciągu drugiej połowy XIX wieku, stworzony został przede wszystkim przez stosunkowo niezbyt liczną grupę jego pomysłodawców i organizatorów, którzy następnie stawali się liderami działań narodowych. W systemie tym spółdzielczość oszczędnościowo-kredytowa stanowiła jeden z silniejszych filarów konstrukcyjnych walki o przetrwanie i w dążnościach do ekonomicznego wzmocnienia kondycji Polaków. W dłuższej perspektywie przygotowywał społeczeństwo do zorganizowania samodzielnego bytu państwowego, co ostatecznie okazało się niezawodne.