Wojna trzydziestoletnia (2). Powstanie czeskie i wojna o Palatynat 1618 - 1623

W kolejnych tomie serii prezentujemy przebieg początku wielkiego konfliktu, jaki wstrząsnął Europą, a który znany jest w historii jako Wojna Trzydziestoletnia (1618?1648). Pierwsza część cyklu prezentuje przyczyny wybuchu wojny i jej przebieg na terenie Czech, które praktycznie pozostawione same sobie (rzeczywistej pomocy dostarczał powstańcom jedynie książę Siedmiogrodu Gábor Bethlen) walczyły z Habsburgami. W książce nie zaprezentowano całości tych zmagań, lecz w oparciu o nowo pozyskane źródła i opracowania skupiono się na najważniejszych wydarzeniach: bitwie na Białej Górze (1620), pacyfikacji Czech przez wojska Habsburgów oraz podpisaniu przez Gábora Bethlena pokoju z cesarzem w styczniu 1622 r. W dalszej części przedstawiono działania wojenne prowadzone na terenie Niemiec, gdzie wojska katolickie, wiosną i latem 1622 r., starły się z armiami protestanckimi w bitwach pod Mingolsheim, Wimpfen i Höchst. W ich wyniku armie katolickie pokonały protestantów i zajęły Palatynat. Resztki wojsk ?zimowego króla? Czech i księcia elektora Palatynatu Fryderyka V umknęły wtedy do Alzacji, skąd wyruszyły do Niderlandów z odsieczą do oblężonego przez Hiszpanów Bergen-op-Zoom, gdzie zmierzyły się po drodze w krwawej bitwie pod Fleurus. W następnym roku resztki protestanckiej armii, dowodzonej przez księcia Chrystiana Brunszwickiego, próbowały połączyć się z wojskami ks. Bethlena, który po raz kolejny wystąpił przeciwko Habsburgom, ale wobec przewagi wojsk katolickich usiłowały przedostać się do Niderlandów. Nieprzyjacielskie siły dopadły je i rozbiły w bitwie pod Stadtlohn w sierpniu 1623 r. Pozbawiona zapasów i wsparcia finansowego z zagranicy armia Mansfelda, ostatnia siła protestantów, przestałaistnieć w 1624 roku. Z wojny wycofał się wtedy także i książę Siedmiogrodu.

• author: Witold Biernacki